Het grote gebod

In de 42 jaar dat ik hier op aarde ben, heb ik al veel kerken van binnen gezien. Van Vrijzinnig, Pinkster naar de PKN, via de Baptistengemeente en de Rooms-Katholieke kerk. Het is ongelooflijk op hoeveel manieren je het christelijk geloof kunt belijden en definiëren.  Verwonderlijk is dat echter niet. Het geloof is gebaseerd is op oude geschriften die van generatie op generatie werden overgedragen. Eerst mondeling en later schriftelijk. En ieder probeerde het geloof weer op zijn (of haar) manier te verwoorden. Ieder met een eigen focus en een eigen agenda.

Ooit moest ik het boek “Tussen tekst en lezer” van Arie Zwiep bestuderen voor mijn studie. Het gaat over de geschiedenis van de hermeneutiek. Met andere woorden: hoe werd door de eeuwen heen de Bijbel uitgelegd? Buitengewoon interessant en ook ontnuchterend. “De uitleg” bestaat niet. We nemen altijd onze cultuur mee, onze persoonlijke agenda, de agenda van onze groep, onze opvoeding en de tijdsgeest, om maar een paar factoren te noemen.

"A Jesus driven life"

Momenteel ben ik (weer) bezig in het boek van Michael Hardin: A Jesus driven life. Een boek dat me inmiddels behoorlijk fascineert. Hij plaats Jezus in het middelpunt van zijn hermeneutiek. Jezus als focus van waaruit we de Bijbel proberen uit te leggen. Als lens waardoor we naar de Bijbel kijken. Daarbij laat hij zien hoe Jezus vanuit zijn Joods-zijn naar de Torah keek, maar daar zijn eigen unieke invulling aan gaf. Hardin moedigt ons aan om te leren kijken naar de Schrift, zoals Jezus dat deed. En de manier waarop we dat kunnen doen is Jezus radicaal te volgen in zijn weg. We kunnen allerlei manieren verzinnen om naar de Schrift te kijken, vanuit allerlei concepten, maar als we niet Jezus, God die mens geworden is, volgen, komen we niet bij God uit, maar bij een eigen god. Een God die vooral voldoet aan ons eigen denken en onze eigen agenda.

Interpretatie

Natuurlijk is het, zoals ook het boek van Zwiep laat zien, ook hier een interpretatiekeuze. Toch fascineert deze keuze mij. Waarom? Ik heb het afgelopen jaar in mijn eigen zoektocht naar de zin en onzin van geloven maandenlang alleen de evangeliën gelezen. Waarom? Omdat Jezus me al vanaf mijn jeugd mateloos boeide. De manier waarop Hij God vertegenwoordigde sloot voor mij aan op mijn eigen sterke rechtvaardigheidsgevoel. De zaligsprekingen behoren al jaren tot mijn lievelingsverzen. Het is de manier waarop Jezus ons leert de weg naar binnen te gaan, die me intrigeert. Je eigen hart te kennen. Te veranderen van binnenuit. De manier waarop hij mensen insluit en niet erbuiten laat staan. En de manier waarop Hij ons leert wat liefhebben is. Vooral dat laatste. Jezus die God volgen verbindt aan naastenliefde en ook aan van jezelf kunnen houden. Hij leert ons als grootste gebod deze drieslag: God liefhebben boven alles en je naaste als jezelf. Alle drie op gelijke hoogte. Alle drie noodzakelijk. Het geheel moet in evenwicht zijn. Het is als het ware een vergelijking: God liefhebben=je naaste liefhebben=jezelf liefhebben. En in mijn kerkelijk dwalen ervoer ik steeds dat grote gebod dat niet in evenwicht was. Ik was in kerken waar goed voor elkaar gezorgd werd, maar weinig aandacht was voor God. Ik was in kerken waar alles om God draaide, maar finaal aan de mens voorbij gegaan werd. En steeds weer voelde ik me verloren. Verloren in een ploeter-geloof, zoals ik het noem. In een geloof waar ik aan allerlei eisen moest voldoen: morele eisen, ethische eisen, en eisen wat betreft levensheiliging. Maar ik miste de weg van eenvoud: werkelijk Jezus achterna. De drieslag die in evenwicht moet zijn. 

Ander beeld van christen-zijn

Dat niet allleen. Op mijn zoektocht en reis langs de evangeliën kreeg ik ook een ander beeld van wat christen-zijn inhield. Ik had me altijd erg druk gemaakt om het “zielenheil” van anderen: Dat zoveel mogelijk mensen Jezus leerde kennen en gered werden. Maar ik begon steeds meer te zien dat Jezus daar niet over spreekt. Ja, Hij spreekt over opnieuw geboren worden en Hem volgen. En Hem volgen is liefhebben. De drieslag. Met nog een extra uitsmijter: want wie is je naaste? Het is makkelijk iemand lief te hebben om wie je geeft. Maar nee, die liefde die Hij ons leert is radicaal. Radicaal anders. Het is een liefde die geen wederkerigheid vraagt. Een liefde die zelfs vijanden kan lief hebben, omdat het een vergevende liefde is. Ik begon te begrijpen dat de weg van Jezus radicaal anders was.  Opnieuw geboren worden vanuit die radicale liefde, vanuit de overvloedige genade van God. Gaan leven vanuit die radicale liefde. Dat is wakker worden, ontwaken, opnieuw geboren worden. De Jezus-weg gaan.

Radicale vergevende liefde

Die radicaal-andere liefde werd zichtbaar in Jezus. God die ons eerst liefhad. Zonder van ons liefde terug te verwachten. Hij verzoende zich door Jezus met ons. Aan het kruis. En als wij ons openstellen voor die radicale, onvoorwaardelijke liefde, kunnen wij die ook aan anderen laten zien. Het is die liefde die mensen verandert. Niet de angst om verloren te gaan. De angst voor een eeuwige straf. De angst dat God ons niet kan liefhebben door onze zonden. Alleen die radicale liefde durft vijanden lief te hebben. Durft mensen met open vizier tegemoet te treden en durft de weg naar binnen te gaan. Want ik geloof dat als je je echte zelf leert kennen, je ook God tegen zult komen. God die zich gehecht heeft aan onze ziel, met wie we onverbrekelijk verbonden zijn. 

Niet bang zijn voor God, maar Hem liefhebben

God is geen God van vergelding, van straf en angst. Hoe zou Jezus ons anders dat grote gebod kunnen onderwijzen? “Wie bang is voor God is ook bang voor anderen”, zo zegt Hardin. En hij gaat verder “Het grote gebod is niet om God te vrezen, maar om Hem lief te hebben en “de volmaakte liefde drijft angst uit” (1 Johannes 4:18, vgl. Romeinen 8:15).”

Dat. Dat precies is waar ik steeds weer op uitkwam als ik de evangeliën las. Op liefde. Geen sentimentele liefde. Maar radicale vergevende liefde. En Jezus volgen is leren leven vanuit die drieslag: God liefhebben (die ons eerst liefhad met die radicale vergevende liefde), je naaste liefhebben (en ook je vijand, die je naaste wordt doordat je die radicale vergevende liefde van God kunt uitleven) en jezelf liefhebben, als plaats waar Gods liefde woning heeft. Radicaal Jezus volgen. Wie durft?

Meer lezen over die radicale liefde? Volg ons op Vrede Preken.