Het grote gebod

In de 42 jaar dat ik hier op aarde ben, heb ik al veel kerken van binnen gezien. Van Vrijzinnig, Pinkster naar de PKN, via de Baptistengemeente en de Rooms-Katholieke kerk. Het is ongelooflijk op hoeveel manieren je het christelijk geloof kunt belijden en definiëren.  Verwonderlijk is dat echter niet. Het geloof is gebaseerd is op oude geschriften die van generatie op generatie werden overgedragen. Eerst mondeling en later schriftelijk. En ieder probeerde het geloof weer op zijn (of haar) manier te verwoorden. Ieder met een eigen focus en een eigen agenda.

Ooit moest ik het boek “Tussen tekst en lezer” van Arie Zwiep bestuderen voor mijn studie. Het gaat over de geschiedenis van de hermeneutiek. Met andere woorden: hoe werd door de eeuwen heen de Bijbel uitgelegd? Buitengewoon interessant en ook ontnuchterend. “De uitleg” bestaat niet. We nemen altijd onze cultuur mee, onze persoonlijke agenda, de agenda van onze groep, onze opvoeding en de tijdsgeest, om maar een paar factoren te noemen.

"A Jesus driven life"

Momenteel ben ik (weer) bezig in het boek van Michael Hardin: A Jesus driven life. Een boek dat me inmiddels behoorlijk fascineert. Hij plaats Jezus in het middelpunt van zijn hermeneutiek. Jezus als focus van waaruit we de Bijbel proberen uit te leggen. Als lens waardoor we naar de Bijbel kijken. Daarbij laat hij zien hoe Jezus vanuit zijn Joods-zijn naar de Torah keek, maar daar zijn eigen unieke invulling aan gaf. Hardin moedigt ons aan om te leren kijken naar de Schrift, zoals Jezus dat deed. En de manier waarop we dat kunnen doen is Jezus radicaal te volgen in zijn weg. We kunnen allerlei manieren verzinnen om naar de Schrift te kijken, vanuit allerlei concepten, maar als we niet Jezus, God die mens geworden is, volgen, komen we niet bij God uit, maar bij een eigen god. Een God die vooral voldoet aan ons eigen denken en onze eigen agenda.

Interpretatie

Natuurlijk is het, zoals ook het boek van Zwiep laat zien, ook hier een interpretatiekeuze. Toch fascineert deze keuze mij. Waarom? Ik heb het afgelopen jaar in mijn eigen zoektocht naar de zin en onzin van geloven maandenlang alleen de evangeliën gelezen. Waarom? Omdat Jezus me al vanaf mijn jeugd mateloos boeide. De manier waarop Hij God vertegenwoordigde sloot voor mij aan op mijn eigen sterke rechtvaardigheidsgevoel. De zaligsprekingen behoren al jaren tot mijn lievelingsverzen. Het is de manier waarop Jezus ons leert de weg naar binnen te gaan, die me intrigeert. Je eigen hart te kennen. Te veranderen van binnenuit. De manier waarop hij mensen insluit en niet erbuiten laat staan. En de manier waarop Hij ons leert wat liefhebben is. Vooral dat laatste. Jezus die God volgen verbindt aan naastenliefde en ook aan van jezelf kunnen houden. Hij leert ons als grootste gebod deze drieslag: God liefhebben boven alles en je naaste als jezelf. Alle drie op gelijke hoogte. Alle drie noodzakelijk. Het geheel moet in evenwicht zijn. Het is als het ware een vergelijking: God liefhebben=je naaste liefhebben=jezelf liefhebben. En in mijn kerkelijk dwalen ervoer ik steeds dat grote gebod dat niet in evenwicht was. Ik was in kerken waar goed voor elkaar gezorgd werd, maar weinig aandacht was voor God. Ik was in kerken waar alles om God draaide, maar finaal aan de mens voorbij gegaan werd. En steeds weer voelde ik me verloren. Verloren in een ploeter-geloof, zoals ik het noem. In een geloof waar ik aan allerlei eisen moest voldoen: morele eisen, ethische eisen, en eisen wat betreft levensheiliging. Maar ik miste de weg van eenvoud: werkelijk Jezus achterna. De drieslag die in evenwicht moet zijn. 

Ander beeld van christen-zijn

Dat niet allleen. Op mijn zoektocht en reis langs de evangeliën kreeg ik ook een ander beeld van wat christen-zijn inhield. Ik had me altijd erg druk gemaakt om het “zielenheil” van anderen: Dat zoveel mogelijk mensen Jezus leerde kennen en gered werden. Maar ik begon steeds meer te zien dat Jezus daar niet over spreekt. Ja, Hij spreekt over opnieuw geboren worden en Hem volgen. En Hem volgen is liefhebben. De drieslag. Met nog een extra uitsmijter: want wie is je naaste? Het is makkelijk iemand lief te hebben om wie je geeft. Maar nee, die liefde die Hij ons leert is radicaal. Radicaal anders. Het is een liefde die geen wederkerigheid vraagt. Een liefde die zelfs vijanden kan lief hebben, omdat het een vergevende liefde is. Ik begon te begrijpen dat de weg van Jezus radicaal anders was.  Opnieuw geboren worden vanuit die radicale liefde, vanuit de overvloedige genade van God. Gaan leven vanuit die radicale liefde. Dat is wakker worden, ontwaken, opnieuw geboren worden. De Jezus-weg gaan.

Radicale vergevende liefde

Die radicaal-andere liefde werd zichtbaar in Jezus. God die ons eerst liefhad. Zonder van ons liefde terug te verwachten. Hij verzoende zich door Jezus met ons. Aan het kruis. En als wij ons openstellen voor die radicale, onvoorwaardelijke liefde, kunnen wij die ook aan anderen laten zien. Het is die liefde die mensen verandert. Niet de angst om verloren te gaan. De angst voor een eeuwige straf. De angst dat God ons niet kan liefhebben door onze zonden. Alleen die radicale liefde durft vijanden lief te hebben. Durft mensen met open vizier tegemoet te treden en durft de weg naar binnen te gaan. Want ik geloof dat als je je echte zelf leert kennen, je ook God tegen zult komen. God die zich gehecht heeft aan onze ziel, met wie we onverbrekelijk verbonden zijn. 

Niet bang zijn voor God, maar Hem liefhebben

God is geen God van vergelding, van straf en angst. Hoe zou Jezus ons anders dat grote gebod kunnen onderwijzen? “Wie bang is voor God is ook bang voor anderen”, zo zegt Hardin. En hij gaat verder “Het grote gebod is niet om God te vrezen, maar om Hem lief te hebben en “de volmaakte liefde drijft angst uit” (1 Johannes 4:18, vgl. Romeinen 8:15).”

Dat. Dat precies is waar ik steeds weer op uitkwam als ik de evangeliën las. Op liefde. Geen sentimentele liefde. Maar radicale vergevende liefde. En Jezus volgen is leren leven vanuit die drieslag: God liefhebben (die ons eerst liefhad met die radicale vergevende liefde), je naaste liefhebben (en ook je vijand, die je naaste wordt doordat je die radicale vergevende liefde van God kunt uitleven) en jezelf liefhebben, als plaats waar Gods liefde woning heeft. Radicaal Jezus volgen. Wie durft?

Meer lezen over die radicale liefde? Volg ons op Vrede Preken.

Kwaad met kwaad vergelden

Eén van de teksten die me de laatste dagen aan het denken zet, is het blog van Michael Hardin over vergeving. 

Zo heb ik het niet bedoeld

Hardin betoogt dat Jezus vergaf zonder te weten of zijn vervolgers berouw zouden krijgen. Hij koppelt de daad los van de intentie waarmee die daad tot stand kwam. Vaak zeggen we nadat we iemand pijn gedaan hebben “Zo heb ik het niet bedoeld”. Ergens ging het blijkbaar onbewust mis. Of we gaven de verkeerde boodschap. Of de boodschap kwam verkeerd aan. Beide veroorzaakt door de invloed die allerlei relaties en gebeurtenissen op ons leven hebben gehad en samen bepalen wie we zijn. Veel van onze keuzes spelen zich daarom onbewust af, in ons onderbewustzijn. Als we dat kunnen zien bij onszelf en bij anderen, kunnen we mensen ook vergeven zonder dat zij berouw tonen. Zoals Jezus voordeed dus. Aldus Hardin.

Helpt het wel?

Ik had met mijn man naar aanleiding van dat artikel een goed gesprek. De ene kant van de medaille was, zo vonden we, dat het dan voor mensen wel erg makkelijk verschuilen was als ze iets gedaan hebben wat niet goed is. “Ik heb het me niet kunnen realiseren. Dat was mijn onderbewustzijn.” De andere kant van de medaille is dat als we werkelijk vanuit vergeving zouden kunnen gaan leven we de cyclus van haat en vergelding waarin veel mensen en landen verstrikt geraakt zijn kunnen doorbreken. Maar wat als een land onschuldige mensen martelt. Toekijken? Helpt het iemand slechts toe te spreken als hij geweld wil gebruiken? Word je (of jouw land) dan niet gewoon uitgelachen en eindigt er dan niet gewoon een atoombom op je? 

Terrorisme-expert aan het woord

De volgende dag mailde mijn man me een artikel uit de Volkskrant. Het was een kort interview met een terrorisme-expert. Enkele citaten: 

Als zij (politici, AB) zeggen dat we harder moeten optreden tegen extremisten, nemen sommige mensen dat te letterlijk en te persoonlijk. In plaats daarvan zouden politici cohesie moeten creëren door op te roepen begrip te tonen voor ieders positie, grieven en lasten. We moeten voorzichtig zijn met onze woorden, want soms hebben ze ongewenste effecten.’

'Als steden kiezen voor een permanente aanwezigheid van troepen, kan dit leiden tot oorlogachtige situaties, waarin het uitschakelen van de ander als legitiem wordt beschouwd. Maar wil je in die positie zijn? Waar ik me zorgen over maak, is dat beleidsmakers de mislukte aanslag in Brussel als succesverhaal zien en zich laten verleiden nog meer militairen op straat in te zetten. Maar daardoor creëer je juist een gevaarlijke situatie, met alle gevolgen van dien.’

Het artikel had geen link met de Bijbel of met Jezus, maar wel een duidelijk verhaal dat geweld met geweld bestrijden, in dit geval leidt tot nog meer geweld. En een pleidooi om begrip te tonen voor positie, grieven en lasten. En te letten op onze woorden.

Maar God oordeelt toch ook, dus...

Ik weet dat dit in gaat tegen onze menselijke manier van denken. Ons systeem is gericht op gelijk krijgen (“Zeg dat jij me pijn gedaan hebt! Beken!), op vergelding (“Jij moet boeten voor wat je me aangedaan hebt”) en op oog om oog, tand op tand (“Ik zal jou ook eens laten voelen wat je mij aangedaan hebt.”) Het is een ingebakken systeem. En de meeste christenen doen er even hard (of soms zelfs harder?) aan mee. Sterker nog, sommige christenen (of Moslims, of Hindoe, of….) gebruiken zelfs God om andere mensen leed aan te doen. God veroordeelt jou, dus ik mag jou ook veroordelen. Mijn hemel, als je soms de reacties leest op christelijke social media dan vliegen de beschuldigingen richting andere christenen en anders-gelovigen om je oren. Misschien geen fysiek geweld, maar wel verbaal geweld. Een spiraal waarin God gebruikt wordt als rechtvaardiging van het kleineren en veroordelen van anderen. Want als jouw God vijanden vernietigt en mensen veroordeelt tot eeuwig lijden dan mogen wij dat toch zeker ook? Wij, rechtvaardigen…..

Een God van shalom

Ik weet niet wat het jou doet, maar mij houdt het bezig. Het houdt me zelfs wakker. Ik geloof namelijk in een God die shalom wenst voor de wereld. Heelheid. Een rijk van vrede. En ik geloof dat als we God blijven zien als een aardse dictator, die zijn vijanden wel even de pan in hakt, we nooit zullen komen daar waar Jezus ons heen wijst. Zalig de vredestichters. Zalig de zachtmoedigen. Heb je vijanden lief. Vergeld geen kwaad met kwaad. Jezus wijst ons er op dat God (“Ik ben in de Vader en de Vader is in mij”) anders denkt dan in ons menselijk systeem zit. "Vrede op aarde", zongen de engelen met Jezus geboorte. "Vrede zij met je", zegt Jezus na zijn opstanding. Jezus spreekt niet één kwaad woord over de mensen die hem aan het kruis geslagen hebben. Hij vraagt niet om vergelding. Hij vraagt niet eens om berouw van zijn vervolgers. Aan het kruis vergaf hij hen. En Hij vergaf er ons. Op voorhand. Hij vergaf ons al die dingen die zo in ons systeem zitten: Dat we God gebruiken om ons eigen oordelende en agressieve gedrag te rechtvaardigen. Hij vergaf ons dat we zo vaak niet de weg van shalom kiezen. Niet de weg van heelheid voor de hele schepping, voor alle mensen. Dat we steeds weer kiezen om kwaad met kwaad te vergelden.

Deel van het grote geheel

Ik geloof dat de weg van Jezus niet een weg van morele regeltjes is die onszelf zo heilig mogelijk moet maken ten opzichte van anderen. Waarbij we onszelf plaatsen boven anderen die “minder moreel”, “minder heilig leven”. Ik geloof dat de Jezus-Weg gericht is op onszelf zien als deel van die hele wereld waarvoor Jezus gekomen is. Als deel van dat grote geheel. Dat Hij gekomen is om juist af te rekenen met dat meten en oordelen, zoals de Farizeeërs graag deden. Want juist dat scheidt ons af van het grote geheel. Jezus haalt iedereen erbij, die geoordeeld werd: de onreine, de overspelige, de gevangene, de zieke.... Hij doorbreekt de wetten en regels die er op gericht zijn mensen uit te sluiten. “Ik ben niet gekomen om de wereld te oordelen, maar te redden….” (Johannes 12:47) De wereld. Iedereen. Te redden. “Sozo”, dat betekent redden, genezen of heel maken. 

Zoeken naar heelheid

Laten we in ons persoonlijk leven beginnen. Want als we de generatie na ons dit gaan voorleven, dan gaan we van onderaf beginnen deze cyclus te doorbreken: Haat met haat te beantwoorden. Kwaad met kwaad te vergelden. God te gebruiken om anderen te oordelen en jezelf te rechtvaardigen. Laten we werkelijk gaan zoeken naar shalom en heelheid voor deze wereld. Laten we werkelijk Jezus achterna gaan in zijn weg naar een wereld die één is, waar alle mensen broeders en zusters zijn.

“Meisje, sta op!”

Ik las de afgelopen dagen verschillende keren het verhaal van de genezing van de bloedvloeiende vrouw en de opwekking van het dochtertje van Jaïrus (Marcus 5) om er een preek over voor te bereiden. Ik moet eerlijk zeggen, ik had wat moeite op gang te komen. Misschien omdat ik deze verhalen zo vaak gelezen en gehoord heb in de tijd dat ik me bezig hield met genezing en bevrijding in de evangelische hoek van de kerk. De nadruk lag op “je moet wel geloven dat het zo gebeurd is, dat het zo nog steeds gebeurt en je moet geloof opbouwen om het ook bij jou te laten gebeuren.” Ik las ze zo vaak, dat ik er bijna "allergisch" voor geworden ben. Aan de andere kant zul je mij ook niet horen vertellen dat de genezingen niet echt waren en dat er in deze tijden geen wonderen meer gebeuren. Maar als ik die beide invalshoeken niet vruchtbaar vind, hoe wil ik dan deze verhalen lezen?

Opnieuw geboren worden

Ik geloof dat veel van Jezus’ genezingsverhalen, heel direct te maken hebben met Jezus opdracht aan Nicodemus (Johannes 3) om opnieuw geboren te worden. Opnieuw geboren worden is, denk ik, ontwaken. Tot besef komen dat we als mensen een weg gaan van ik-gerichtheid, (zelf-)oordeel, en gebondenheid, en dat we in Jezus ons radicaal mogen omkeren tot een weg van ware vrijheid, liefde, vrede en vergeving. Ik denk dat we pas echt tot bestaan komen, als we zien dat we onszelf boven anderen plaatsen, in plaats van naast hen te staan, dat we mensen buitensluiten, in plaats van te omarmen, afstoten in plaats van lief te hebben en als we kunnen leven uit overvloedige vergeving en buitensporige liefde.

Voor ik de link naar genezingsverhalen uitleg, eerst iets over ontwaken tot vrijheid, vrede, liefde en vergeving. Zijn dat niet gewoon de speerpunten van elke kerk en elke christen? Ja, ik denk dat het zo zou moeten zijn, maar dat veel christenen juist de tegenovergestelde weg gaan.

Exclusief denken

Wat ik zie in veel kerken is een weg van exclusief denken ("Alleen wij doen het juist"). Exclusief denken zorgt voor een sterk "wij" en "zij"-gevoel. Daarom groeien de meeste exclusieve kerken hard. Wat is er fijner dan bij een groep horen? En weten dat jij het juist doet en die arme mensen buiten je groep de verkeerde weg gaan. Het doet me meteen denken aan de Farizeeër die God dankte "omdat hij gelukkig niet zo was”: “O God, ik dank U, dat ik niet zó ben als de andere mensen, rovers, onrechtvaardigen, echtbrekers.” (Lucas 18:11) De drijfveer van exclusieve groepen is angst, niet vrijheid. Vrijheid ervaar je pas als je niet meer hoeft te oordelen, niet meer in "wij" en "zij" hoeft te denken en jezelf niet meer op de borst hoeft te slaan. Als je werkelijk eerst de balk uit je eigen oog gaat halen en beseft dat je daar je leven lang genoeg aan zult hebben en nooit aan de splinter van de ander toe zult komen. 

Geen liefde kunnen verdragen

Ik ben op weg. Ik ben lerende. Soms wil ik me niet eens meer christen noemen. Uit schaamte. Veel dingen waar (sommige) christenen zich ontzettend druk over maken (met name de juiste dogmatiek, de anderen overtuigen van hun gelijk) heb ik verruild (of probeer ik te verruilen) voor de dingen waar Jezus zich druk over maakte: vrede (heb je vijanden lief!), liefhebben (God, je naaste en jezelf), barmhartigheid. Hoe meer ik liefheb en liefde geef, hoe meer sommige mensen het haten (ik ga er vanuit dat ze niet mij haten, maar mijn gedachtegoed), boos worden en er tegenin gaan. Het is een rare gewaarwording dat veel christenen geen liefde kunnen verdragen. Waarom? Ik denk, omdat ze bang zijn hun veilige plekje bij God, veilig gesteld door hun dogmatische kaders, kwijt te raken. Het is ontzettend bedreigend als je werkelijk je vijanden lief gaat hebben, want dan zijn het geen vijanden meer! Het is ontzettend bedreigend als je gaat denken dat God werkelijk van alle mensen houdt (ja, ook van iemand die niet jouw manier van geloven volgt), want dan verlies je je exclusieve heilige, ik-doe-het-goed status bij God. Het is bedreigend als je durft te geloven dat God geen lijstje van je zonden bijhoudt, dat er geen rituelen nodig zijn voor God om te vergeven (Halleluja, je bent al vergeven!) en dat je werkelijk vrij bent. VRIJ!!! Dat is het Evangelie van ontwaken! Nu terug naar de genezingsverhalen.

bron: Michael Leunig Appreciation Page

Opwekken tot nieuw leven

Denk eens aan al die wonderen die Jezus deed. Waar gaan ze over? Jezus maakt mensen rein (melaatsen, de bloedvloeiende vrouw), Hij maakt mensen ziende/gaande/horende, Hij bevrijdt hen (bezetenen) en Hij wekt twee mensen op uit de dood. Zie je wat Jezus doet? Hij wekt ze allemaal op tot nieuw (geestelijk) leven, al voordat Hij sterft aan het kruis. Hij neemt ze in zijn kielzog mee. Als voorbodes van dood en opstanding. Ze leden een gevangen bestaan. Geen van hen telde namelijk echt mee in de samenleving en zij zijn de eerste die het nieuwe leven, dat door het kruis voor iedereen zichtbaar en beschikbaar is, gaan begrijpen!! Ontwaak. Zij, de laagste in de samenleving, ontvingen als eerste de heelwording. Aan het kruis en door de opstanding wordt het sterven aan het oude leven en het opstaan tot het nieuwe leven zichtbaar voor iedereen in die uiterste daad van vergeving en liefde. Keer je om. Ontwaak tot nieuw leven. Je zonden zijn vergeven. Het is volbracht. Het is tijd om te sterven aan jezelf en op te staan. Nieuw leven te beginnen. Een heel mens te worden. Niemand valt er meer buiten. Het goed nieuws omvat iedereen!  

Onaanraakbaren aanraken

Durven we de onaanraakbaren de handen op te leggen en zelf "onrein" te worden? Je werd tenslotte onrein als je een dode aanraakte of een melaatse of bloedvloeiende. Wat Jezus tegen zijn discipelen zegt als Hij ze uitstuurt (Geneest zieken, wekt doden op, reinigt melaatsen, drijft boze geesten uit. Mat. 10:8) is eigenlijk zoiets als: zie de minsten, zie die buitengesloten zijn, zie wie niet meetellen. Leg hen de handen op, als teken van onvoorwaardelijke liefde. Als teken dat bij mij geen wetten en regels mensen buitensluiten. Als teken dat iedereen erbij hoort. En maak ze heel. Dat is geen religieus spelletje. Geen poespas met juiste woorden. Nee, onvoorwaardelijke liefde is het die heelt. Die mensen opwekt tot echt leven. Jezus zegt de onaanraakbaren aan te raken. En op te wekken uit hun niet-bestaan. Voor anderen bestonden ze niet. Hij zegt de zieken te omarmen en mee te nemen in dat nieuwe leven. En ook wie gevangen zitten. Jezus daden waren een teken van inclusiviteit en mensen opwekken tot een werkelijk vrij bestaan. Het is niet voor niets dat hij begint met de zaligsprekingen. Wie er niet bijhoren, wie uitgesloten worden, die zijn bij Jezus ingesloten. En zij komen tot nieuw leven. Zij zien het Koninkrijk. De genezingsverhalen en genezingsopdracht zijn veel meer dan "proberen mensen fysiek te genezen". Ze vertellen ons het verhaal van inclusiviteit, van heelwording. Opstaan tot een nieuw leven. 

Pas als we zelf onvoorwaardelijke liefde kennen, kunnen we dat doorgeven. Dan kunnen we pas genezen. Mensen heel maken. Dan zien we ook dat het fysieke genezen bij Jezus een daad was van inclusiviteit. Het was om ons te laten ontwaken. Tot onvoorwaardelijke liefde. Het ging niet slechts om de fysieke genezing. Het ging (ook) om het geestelijk ontwaken. 

Geestelijk klein blijven

In de evangelische beweging gaat het vaak over geestelijk groeien en "zo volwassen mogelijk worden als christen." Bij Jezus gaat het niet om wie geestelijk het grootst en volwassenen is, maar om wie geestelijk het kleinst en als een kind is, wie durft in (geestelijke) "armoede" en eenvoud te leven. Wie durft lief te hebben zonder grenzen.... Geen eisen stelt aan mensen om er bij te horen. Handen niet van mensen afhaalt, maar ze oplegt. Niet uitsluit, maar omarmt. Het is niet voor niets dat Nicodemus, die een gelovige was, opnieuw geboren moest worden. Juist de gelovigen moeten opnieuw geboren worden. Bevrijd worden van hun exclusieve denken en denken dat je "echt gelooft" als je een stel regels volgt en die ook aan anderen oplegt.

Ik geloof dat alleen als je kunt zien dat de wereld één is, dat alle mensen broeders en zusters zijn, je de opdracht van Jezus om "de zieken te genezen, de gevangenen te bevrijden, de doden op te wekken" echt kunt begrijpen. 

Het gevaar van radicale liefde

Radicale liefde is gevaarlijk. Gevaarlijk voor wie zich veilig wanen achter hun regeltjes en wetjes. De Jezus-weg is een bedreiging voor hen. Liefde -en God is liefde- vraagt om je veilige "huis" te verlaten, te gaan "zwerven" en roekeloos, buitensporig lief te gaan hebben.  Ik wil zo graag veel mensen meenemen op mijn reis. Ik wil zo graag dat veel mensen dat gaan begrijpen. Liefhebben is alles laten vallen wat je veiligheid gaf. Je status, je religie, je regeltjes, alles wat jou een exclusieve positie gaf, jou boven een ander plaatste, en jou “rein” maakte en de ander “onrein”. Liefde is zien dat we alleen kunnen opstaan uit de dood, ontwaken, als we onszelf onvoorwaardelijk geliefd weten door die Ene. Als we begrijpen dat we eerst zelf moeten genezen, ons van onszelf bevrijden, voordat we anderen kunnen genezen. Ontwaak! Sta op! Heb lief!

Het Jezus-leven leven

De afgelopen tijd heb ik weer veel met mijn neus in de Bijbel gezeten. Heerlijk vind ik dat. Proberen een preek te schrijven die mensen 1) begrijpen 2) inspireert 3) wellicht een nieuwe invalshoek geeft om de tekst te lezen en 4) ook nog praktisch is. 

Theorie en praktijk

Maar door al die theorie, zou je bijna vergeten dat het Jezus-leven leven, zoals ik dat graag noem, vooral doen is. We kunnen elkaar klem zetten met teksten, aftroeven met betere exegeses en zelfs opzadelen met schuldcomplexen door namens God van alles tegen de ander te zeggen, maar als ik naar Jezus leven kijk, dan geloof ik niet dat dat Zijn bedoeling was. Gelukkig de man of vrouw die zeker weet dat hij/zij gelijk heeft…. Gelukkig de man die hoge eisen stelt aan het christen-leven van anderen, die wetten voorschrijft, mensen in een hokje duwt…..

Door de ogen van Jezus

Als er iemand mij inspireert is het Jezus. En als ik iets graag zou willen leren, is het de bijbel door Zijn ogen te kunnen lezen. Zou Hij bijvoorbeeld bedoeld hebben dat we ons als christenen terugtrekken in een kerkgebouw en onze missie-statements groot etaleren? Zou hij bedoeld hebben dat we mensen moeten kneden, zodat ze precies in ons kerkgenootschap passen? Zou Jezus bedoeld hebben dat we kerkstructuren bouwen en elkaar daarover in de haren vliegen? Begrijp me goed, ik zeg niet dat de kerk verkeerd is of dat we geen missie-statements mogen hebben. Wel vraag ik me af of dat hetgeen was Jezus voor ogen had, toen Hij zei dat we de wereld in moesten. Dat wat wij gekregen hebben voor niets, we ook weer voor niets moeten geven.

Tot leven wekken

Die laatste zin, komt uit Mat 10: 7-8. Jezus spreekt over het Koninkrijk van God: “En als u op weg gaat,  predik dan: Het Koninkrijk der hemelen is nabijgekomen. Genees zieken, reinig melaatsen, wek doden op, drijf demonen uit. U hebt het voor niets ontvangen, geef het voor niets.”

Wat hebben we voor niets ontvangen? Als ik dat rijtje lees van wonderen, dan heeft het allemaal met leven te maken. Mensen ontvangen nieuw leven. Een geheeld leven (zieken). Een gereinigd leven (melaatsen). Nieuw leven (doden). Een bevrijd leven (bezetenen). Het Koninkrijk gaat over “tot leven gewekt worden”, “tot leven komen”. Iets dat niet in geld is uit te drukken. Volgens mij zegt Jezus hier: Jij bent tot leven gewekt -iets dat niet met geld betaald kan worden-, wek dan ook anderen tot leven.

Ontwaak

Het goede nieuws van Gods Koninkrijk heeft te maken met tot leven komen. Opbloeien. Tot inzicht en besef komen. Waarvan? Laten we eerst kijken waarvan niet: het gaat Jezus niet om offers, maar gerechtigheid en barmhartigheid (Gerechtigheid/barmhartigheid wil ik geen offers, Mat. 9:13). Het gaat Hem niet over allerlei regeltjes, maar over innerlijke gerichtheid (Geef, vast en bid in het verborgene, zie Mat. 6), het gaat hem niet om macht en vergelding, maar om liefde, dienen en vergeving (o.a. Mat. 5:39 En ik zeg jullie je niet te verzetten tegen wie je kwaad doet, maar wie je op de rechterwang slaat, ook de linkerwang toe te keren. ). Het Koninkrijk is in ons. Het is nabij gekomen voor wie ontwaakt zijn tot nieuw leven. Tot innerlijke verandering. 

Blazen

Afgelopen zondag preekte ik over Johannes 20: 19-23. Over: “Zoals de Vader mij heeft uitgezonden, zo zend ik jullie.”  De Vader zendt ons Jezus, om ons de vrede zelf te schenken. Met Goede Vrijdag zagen we een anti-climax aan het kruis. Jezus, wiens komst door “Vrede op aarde” werd aangekondigd, sterft aan haat en geweld van godsdienstige mensen, die menen daardoor God te dienen. En Jezus’ eerste woorden na het kruis aan zijn discipelen zijn: “Vrede zij met u”. Geen boosheid, vergelding of kwaadsprekerij. Een stroom van vrede wordt op gang gebracht. Jezus zendt dan, in dit gedeelte, de Heilige Geest door op zijn discipelen te blazen. Dat woordje blazen is een woordje dat maar één keer in het Nieuwe Testament voorkomt. Maar we vinden het wel terug in het Oude testament, in Genesis, bij de schepping van de mens waar God de mens levensadem in blaast. De adem van God brengt nieuw leven! Hoe mooi dat we dat juist hier vinden. De Vader stuurt Zijn Zoon, die net opgestaan is uit de dood om de Geest van nieuw leven in de mensen te blazen. De Geest van vrede! Als God zijn Geest uitstort in deze wereld geloof ik dat wie het ontvangen wil en ernaar leven gaat, nieuw leven, opstandingsleven, ingeblazen wordt. Ze gaan deel hebben aan die constante stroom van vrede en liefde, die na de opstanding van Jezus niet meer te stoppen is! En wie uit gaat in die stroom, mag zelf stromen. Overstromen. Overstromen van die Geest van vrede. Ze zullen vredestichters worden! Mensen van vergeving. Zij mogen dat nieuwe Koninkrijk van vrede laten groeien in deze wereld. Waar de oude mens dacht vanuit vergelding en boosheid, denkt de nieuwe mens, die leeft vanuit de nieuwe schepping, vanuit vergeving, vrede en liefde!

Dat is volgens mij ontwaken. Tot leven komen. En dan mogen gaan leven in de vrijheid waarin Gods Geest ons zet: Vrijheid om van elkaar te houden. Vrijheid om elkaar te vergeven en vergeving te ontvangen. Vrijheid om te leven zonder oordeel. Vrijheid om te genieten van Gods overvloedige genade, liefde en goedheid. Leef in de genade die Jezus voor ons zichtbaar maakte. Leef in de liefde van God. En leef verbonden met elkaar door de Heilige Geest. Want als we zo met elkaar gaan leven, dan leven we in die stroom, in de dynamiek van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest. We mogen als het ware de vierde persoon in die “drie-eenheid” zijn. Meedoen in die stroom die het Koninkrijk zichtbaar zal maken op de aarde. Ik geloof dat dat het Jezus-leven is waartoe Jezus ons oproept. Een diep innerlijk ontwaken uit de dood. Een doods, onvruchtbaar leven, dat voortkomt als we blijven hangen in een ik-gericht leven, in gelijk hebben, in een leven waarin de bijbel verklaren belangrijker wordt dan Jezus zelf (mea culpa). 

Jezelf tegen het Licht houden

Spreek je over het Koninkrijk dan spreek je over een nieuw, veranderd leven. Een veranderd leven dat vrucht voortbrengt: liefde, vrede, vreugde, geduld, vriendelijkheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid en zelfbeheersing. Allemaal vrucht van de Geest. Allemaal goede, liefdevolle en vredevolle eigenschappen. Eigenschappen die getuigen van innerlijke verandering. 

Ik geloof dat het een proces is. Niet een eenmalige gebeurtenis. Een proces van steeds weer bekeren (omkeren), steeds weer zoeken, steeds weer jezelf in/tegen het Licht houden en ontdekken waar de weg niet meer vruchtbaar is en niet meer gericht op (innerlijke) vrede, op Jezus zelf. “Vrede zij met u!” Wie durft het aan om zo op weg te gaan? Zo de wereld in te gaan? En uit te delen. Om niet. 

Onvoorwaardelijke liefde

De afgelopen weken kreeg ik erg veel reacties van mensen op mijn blogs. Zowel positieve als negatieve. Beide ben ik blij mee, want ze scherpen mijn gedachten en ze helpen me om mijn denken beter te formuleren.

Moeilijk begrip

Onvoorwaardelijke liefde blijkt een moeilijk begrip. De consequenties van geloven in een God die echt onvoorwaardelijk liefheeft, zijn groter dan veel mensen doen vermoeden. Veel mensen denken dat ze in een God van onvoorwaardelijke liefde geloven. Maar ze geloven in een God die eerst zijn zoon straft voor onze zonden en daarna ons voor de keus stelt: "Accepteer mijn liefde en je bent gered. Wijs het af en je bent voor eeuwig verloren en gedoemd tot een hel of andere ongure plaats om te lijden." Is dat onvoorwaardelijke liefde? Het resultaat is dat ze zelf lief hebben met een in hun ogen onvoorwaardelijke liefde, maar eigenlijk is die heel voorwaardelijk. De verborgen agenda is namelijk altijd: Ik houd van je, maar/dus je moet wel Jezus aannemen anders ben je verloren. Zie je hoe voorwaardelijk?

Gedachte-experiment

Stel -en doe gewoon even mee met mijn gedachte-experiment- dat God echt onvoorwaardelijk van ons houdt. Dat Jezus kruisdood ons dat ten volle wilde duidelijk maken: God laat zich, in Jezus mensgeworden, doodden, zonder vergelding te eisen, zonder geweld te gebruiken, maar vergevend en mensen de vrede toewensend. Stel dat Gods liefde echt onvoorwaardelijk is. Dan kunnen wij ook onvoorwaardelijk leren liefhebben. Dan hoeven we geen God van vergelding te verkondigen, maar kunnen we werkelijk zonder verborgen agenda die liefde doorgeven. Maar, Annemieke, dan hebben we als mens geen keuze meer. Dan wordt ons die liefde opgedrongen. Nee, ik geloof dat dat een foute redenering is. Wij hebben nu juist een keuze. Eerst was er een opgedrongen keuze. Neem Gods liefde aan of anders ben je verloren. Dat is geen keuze die je maakt uit pure liefde, dat is een keuze die je maakt, in ieder geval ten dele, uit angst. Pas als je ontdekt dat Gods liefde echt onvoorwaardelijk is, dan kun je ook uit liefde de keuze maken om de Ander ook lief te hebben. Pas dan kun je God echt lief gaan hebben met je hele hart, ziel en verstand. Maar gaan mensen dan niet verloren? Nee, ik persoonlijk geloof niet in een hel en een eeuwig oordeel, in de zin van eeuwig lijden en straf die God ons oplegt. Ja, ik geloof wel erin dat als je niet kunt leven vanuit de onvoorwaardelijke liefde, je altijd zult leven in die cirkel van angst, vergelding en niet kunnen vergeven. Dat je de echte vrede in je pas kunt vinden als je je onvoorwaardelijk geliefd weet. In die zin geloof ik zeker dat veel mensen nog "verloren zijn", als ze niet ingaan op dat aanbod van onvoorwaardelijke liefde. Verloren in angst, in een wereld die altijd rekent in verdiensten: voor wat hoort wat. Maar dat ze pas “gered” kunnen worden als wij hen het beeld van de onvoorwaardelijke liefde van God spiegelen door hen onvoorwaardelijk lief te hebben. Volg je me nog? 

Blog

Afgelopen week kwam ik onderstaand blog tegen van Ken Nichols.  Hij schrijft een zin die me ontzettend raakt en dat is deze: “Het heeft me zo’n liefde gegeven voor God en voor de mensheid, die ik nooit eerder begrepen heb.” Dat dus. Dat precies.

Lees zijn verhaal (met zijn toestemming vertaald door mij) en ik ben heel benieuwd wat jullie onder de onvoorwaardelijke liefde van God verstaan. Blijf reacties sturen. Dat helpt me om woorden te vinden en verder te gaan op het pad van de liefde, de zoektocht die “geloven” heet.

Redding

Mijn eerste gedachte is over het subtiele verschil tussen wat de kerk denkt over redding en de redding waarin Jezus voorziet. Ze lijken heel dicht bij elkaar te liggen en misschien wel zo dichtbij elkaar dat het er niet toe lijkt te doen. Ik bedoel, het resultaat is een hart dat de liefde van God begrijpt en dat is toch bij beide benaderingen hetzelfde? Of niet? Eigenlijk denk ik van niet. En het voelt wat ongemakkelijk om dat te zeggen, maar ik wil het toch zeggen. Wat de kerk in 95% van de gevallen over redding vertelt, is hierop gebaseerd: We zijn gered door genade vanuit ons geloof. Klinkt prima. Klinkt juist. Het wordt dan ongeveer zo ingevuld….. Als we geloven in Jezus, dat wil zeggen geloven in een opsomming van dingen over Hem, zijn Godheid, zijn zondeloosheid, zijn liefde voor de mensheid, zijn offer voor ons aan het kruis, dan zijn we gered. Het kruis is waar Hij de zonden van de wereld op zich nam, waar God Hem kon straffen voor onze zonden, in onze plaats, en daardoor kunnen we worden vergeven en bedekt de rechtvaardigheid van Jezus onze zonden. Als je dat allemaal gelooft en de noodzaak ervan erkent dan kan God je persoonlijk vergeven en accepteren (adopteren) als zijn kind. Kortom: Geloof in Jezus (zoals boven beschreven) en wordt gered (vergeven/door God geaccepteerd). Je berouw en geloof resulteren in je redding door God. Nogmaals, klinkt goed, toch? Ja, want dat is wat ons altijd verteld is.

Hoe God naar de mens kijkt

Maar ik denk dat het verkeerd is. Subtiel verkeerd. Ja, we zijn gered door ons geloof, maar het is niet het geloof dat het God mogelijk maakt ons te redden. We zijn gered door (via het proces van) ons geloof. Het is niet het geloof dat het mogelijk maakt om onze positie voor God te veranderen. Het is ons geloof, dat laat zien hoe God naar de mens kijkt, waar we het daarvoor niet konden zien of geloven. Ons geloof over wat aan het kruis gebeurde, klopt vaak niet. Het gaat er daar namelijk om wat het kruis en het sterven van Jezus vertelt over wie God is en wat Hij van ons denkt. En als we geloven dat God echt van ons houdt en hoe dan ook vergeeft (inclusief dat we Hem gedood hebben), dan zijn we gered van wat we gewend waren te geloven over Hem (onze ideeën over God die als rechter ons bekijkt om ons te straffen voor onze verkeerde daden, die Hem hebben beledigd.) We zijn niet gered van de “hel”, of Gods toorn, of straf, maar van verkeerde ideeën. En als we geloof hebben, bekeren we ons of ontdoen we ons van deze ideeën en accepteren we wie Jezus zegt en bewijst aan het kruis dat Hij is.

Het zijn subtiele verschillen, maar ze betekenen veel, omdat het verandert hoe wij naar God kijken. En dat is het punt van gered worden. Ons verkeerde beeld van God is de zonde waar Jezus ons van redt. Er kan veel meer over gezegd worden, er is meer te ontdekken, maar dat is de grote verschuiving van het gezichtspunt van waaruit we redding ervaren. En dat brengt me naar het tweede punt. We hebben een verkeerd “evangelie”.

Traditioneel is het kruis het evangelie. Het offer, de uitwisseling die er tot stand komt -onze zonden voor zijn gerechtigheid- is het goede nieuws. Dat we rechtvaardig voor God kunnen verschijnen en aanvaard worden, omdat Jezus voor onze zonden gestraft wordt, in onze plaats. Maar dat is helemaal geen goed nieuws. Ik beweer dat het Evangelie al lang voor het kruis verkondigd werd. Het evangelie werd verkondigd door de incarnatie, de menswording van Jezus. Met Jezus geboorte. Toen de hemelse legerschare zei: “Vrede op aarde voor alle mensen die Hij liefheeft” (Lucas 2:14b). Dat is het Evangelie. God heeft ons al lief. God heeft niets anders dan goed met ons voor (geen straf of toorn) en God zit in het proces om vrede te brengen aan de hele wereld door zijn Zoon, en niet alleen “geestelijke vrede” tussen God en de mens, maar echte, praktische, wereld-veranderende, levensreddende, oorlog-beëindigende vrede. Het begon toen Jezus geboren werd, en dat is nog steeds de boodschap van het evangelie. Gods vrede, Gods genade, Gods goedheid. Voor jou. Hier en nu. Maar hoe past het kruis daar dan in?

Het kruis

Het kruis bewijst dat dit waar is. Het kruis bewijst het, zelfs al hebben we toegestaan dat onze eigen God vermoord werd (doordat Jezus zijn leven gaf). Toen Hij weer opstond en terugkwam, was het eerste dat Hij zei een herhaling van wat er gezegd werd op zijn geboortedag “Vrede zij met u”. Niets dat je doet, kan het goede nieuws van Gods genade, goedheid en vrede veranderen. Het goede nieuws is dat we verkeerd naar God keken, maar nu kunnen zien, door Jezus en door het kruis, hoe God echt is en hoe Hij echt over ons denkt. Dat de mensheid Jezus doodde was geen “goed nieuws”. Het was een vreselijke daad. Maar God vond het nodig om aan ons te laten zien hoe Hij werkelijk is.

Wat erg is, is dat we een manier gevonden hebben om in het kruis te geloven, maar nog steeds niet zien wie God is. Niet alleen dat, maar we hebben het kruis ook gebruikt om ons vreselijke beeld van God, als iemand die veroordeelt en straft, te benadrukken. Hoe slecht kunnen we Hem afschilderen? 

God te kort doen

Hoeveel doen we God te kort als we zijn goede reputatie naar beneden halen? We hebben het kruis en Gods beeld vervormd in het hele proces. En bijna iedereen gelooft nu dat dit de waarheid is. Het doet me bijna weer in de duivel geloven, omdat het zo’n subtiele, maar dodelijke, misleiding is, die de boodschap van het evangelie ontspoord heeft. Het is tijd om het echte evangelie, dat aan de mensen bekend gemaakt werd toen Jezus op aarde kwam, terug te vinden. God heeft in alle mensen een welbehagen. Hij houdt van je. Zoals je bent. Niet zoals religie je wil maken. Niet jij die de juiste dingen gelooft over Jezus, zodat God zijn ogen niet van je slechtheid hoeft af te keren. Maar jij, gewoon nu, zoals je bent. Dit nieuws zal je leven veranderen. Dat weet ik, want het heeft mijn leven ook veranderd. Het heeft me zo’n liefde gegeven voor God en voor de mensheid, die ik nooit eerder begrepen heb.  Ik dacht altijd dat ik liefhad, maar nu kan ik zien hoe oppervlakkig (maar oprecht) die liefde eigenlijk was, omdat het nog steeds gebaseerd was op God die er op uit was het kwaad te ontwortelen en iedereen te straffen en te martelen die niet voldeed aan zijn morele eisen. En je kunt niet echt een God liefhebben die mensen martelt. Je kunt zeggen dat je dat wel doet, maar op zijn best is het met een deel van je hart. En ik weet het, omdat ik het ervaren heb. Je kunt het alleen van de andere kant zien. (Ja, ik weet hoe “arrogant” dat klinkt, maar ik ben even heel eerlijk hier.) Ik kon pas zien hoe “beperkt” mijn liefde voor God was totdat ik echt begreep wie Hij is en hoeveel hij van me houdt. 

Je kunt niet van de mensheid houden, als je denkt dat de meerderheid van hen voor altijd verloren gaat vanwege hun verdorven staat voor God. Je kunt medelijden met hen hebben, maar dat is geen liefde. Medelijden geeft hen niet de waarde van binnen uit en liefde, die God hen geeft, zelfs al zijn ze “slecht”. Precies, intrinsieke waarde, waarde van binnenuit, niet “toegekende” waarde.

                                                                                                                   Ken Nichols

Meer horen over onvoorwaardelijke liefde? Volg ons op Vrede Preken.