Schuldbesef

"Het is een mooi verhaal over de liefde, maar wat doe je dan met zonden en schuld? Want schuldbesef is nodig voor berouw en berouw voor vergeving." Een vraag die ik kreeg naar aanleiding van mijn vorige blog.

Vragen

Zoals ik al eerder vertelde ben ik niet met een orthodox godsbeeld opgevoed. Pas toen ik 21 was hoorde ik dat ik zondig was en dat ik Jezus offer nodig had om mijn schuld ten opzichte van God te kunnen vergeven, want ik verdiende de dood. Ik heb dat daarna altijd als waarheid aangenomen.

De vragen kwamen pas in de afgelopen jaren, met name in een periode dat mensen begonnen met een poging om God mij te laten genezen. Mijn geloof was groot genoeg om te geloven dat er zoiets als goddelijke genezing zou bestaan en ik liet me gewillig meenemen naar gebedsbijeenkomsten en genezingsdiensten. Pas in die periode begon ik de consequenties te voelen van dat schuldbesef. Mensen dreven me in het nauw. Als God niet genas, dat moesten er nog zonden zijn. Als God niet genas, dan moesten er nog vloeken zijn. Als God niet genas, dan lag dat misschien aan het feit dat ik theoloog was en preekte en dat ik de Bijbel niet echt serieus nam. Als God niet genas dan moest mijn geloof eerst groeien en had Hij vast een plan met mijn ziekte. Er werd een enorm drukkend schuldgevoel om me geladen. Ik begon me steeds zondiger te voelen en minder waard. Ik begon me angstig te voelen om nog over mijn ziekte te praten. Woorden hebben kracht tenslotte. Ik begon me vast te  klampen aan gebed en Bijbellezen, want mijn geloof moest groter worden. En het is iets dat er langzaam en ongemerkt in sloop. Niet iets wat ik toen kon benoemen.

Gesloopt door schuldbesef

Toen ik op een gegeven moment God helemaal kwijtraakte in dit hele proces, kwam ik in contact met andere mensen die gesloopt waren door angst, schuldbesef en een heilig moeten. Ik hoorde hoe mensen opgroeiden met de constante druk van zonden en schuldbesef. Een constante dwang van een tirannieke God die strafte voor onze zonden en mensen naar de hel zou sturen. En die hun hele opvoeding niets anders gehoord hadden dan dat ze zondig en slecht waren en nergens in het leven van mochten en konden genieten. Ja, dat was de heftige consequentie van het godsbeeld waarin ook ik geloofde. De God die je uit kon kiezen, maar ook het verderf in kon storten. Die je voor hemel of hel kon bestemmen. De God die kon zegenen, maar ook kon vervloeken. De God die ons zag als door en door slecht. En dat terwijl Hij ons goed geschapen had. Maar na het eten van de appel, werd de mens van nature slecht.

Liefde

In de donkere periode, nadat ik me terugtrok uit de evangelische wereld, kwam er uiteindelijk langzaam weer plaats voor God. Niet een God van dwang en moeten. Ik besloot dat als God ergens zou moeten zijn, het in de liefde zou zijn, want God is liefde. Ik besloot geen woorden meer te spreken over God, maar alleen aan te nemen dat Hij er was en als een Vader van me hield. En ik besloot dat ik nooit meer dwang en angst zou preken, maar nog slechts uit de liefde zou spreken.

"Ga heen en zondig niet meer"

Maar Jezus zegt toch: "Ga heen en zondig niet meer?"

Ja, zeker en ik geloof ook zeker dat er zonden bestaan. De vraag is alleen wat zonden zijn en wanneer je Gods weg volgt of niet volgt.

In Jezus weg staat het grote gebod centraal: God liefhebben en je naaste liefhebben als jezelf. Ik zie een enorme discrepantie wanneer ik dit vergelijk met het feit dat de mens slecht is. Als we zelfs van onze vijanden moeten houden, waarom zouden we dan niet van onszelf moeten houden? En hoe zouden we van onszelf kunnen houden als we leren dat de Vader ons slecht vindt en slechts van ons kan houden als Hij eerst zijn Zoon straft? 

Ten tweede staat bij Jezus de weg van vergeving centraal. Als wij vergeving moeten leren ten opzichte van anderen, zouden we dat dan ook niet moeten leren ten opzichte van onszelf? En hoe kunnen we onszelf vergeven als we alleen slecht van onszelf kunnen denken?

Ten derde vertelt Jezus dat wie het Koninkrijk van God in wil gaan, goed moet doen. Denk eens aan de rijke jongeling. Hij krijgt van Jezus de wetten die gaan over omgang met de naaste als weg naar de eeuwigheid. En als extra opdracht zijn geld weg te geven aan de armen. Of Mattheus 25, over de werken van barmhartigheid. Wie goed doet aan de ander, heeft de weg naar het Koninkrijk gevonden. Hoe zouden we goed kunnen doen als we van nature slecht zijn? Het interessante is dat Jezus niet tegen de mensen zegt: Eerst moet mijn bloed vloeien en dan kan ik je vergeven en kun je goed doen. Nee, Hij vergeeft al lang voordat Hij sterft aan het kruis. En Hij draagt de mensen al op goed te doen, voordat ze Hem kruisigen. 

Je doet niet lief

Tegen mijn kinderen zeg ik nooit "Je bent niet lief" of "je bent fout" als ze iets fout doen. Ik zeg altijd "Je doet niet lief" of "Je doet iets fout". Waarom? Omdat ik van ze houd, ook al doen ze iets fout. Ze zijn niet slecht, ze maken op dat moment alleen - in mijn ogen- een verkeerde beslissing. Dat is een enorm verschil.

Als God zich een Vader laat noemen, dan geloof ik dat Hij daarmee ons een beeld wil geven van Zijn liefde. Liefde die er al was toen we ontstonden in de schoot van onze moeder, vanaf het allereerste begin. Liefde die niet veranderde doordat we soms verkeerde keuzes in het leven maken. En liefde die er zal zijn, zelfs al wenden we ons van God af. Liefde die ons blijft opzoeken. Liefde die geen bloed nodig heeft om dingen recht te zetten. Maar liefde die wel een voorbeeld nodig had om het ons te leren. Te leren zien dat we onvoorwaardelijke geliefd zijn. Liefde die zoveel groter is dan wij kunnen bevatten en daarom zichtbaar moest worden aan het kruis. Jezus die zich niet verzette tegen onze zonden. Verzette tegen haat en geweld die door mensen tegen Hem werden gebruikt en over Hem werden uitgestort aan het kruis. Want liefde vergeeft. Zonder voorwaarden. Liefde beantwoordt haat niet met geweld. Liefde verlaat mensen niet als ze een verkeerd pad kiezen. Liefde antwoordt altijd vanuit liefde. 

Angst en vrijheid

Als er iets is dat ik geleerd heb de afgelopen twee jaar, is het dat mijn missie ten diepste niet uit liefde bestond, maar uit angst. Mensen vertellen dat ze fout gaan en daarom moeten buigen voor de God die hen anders straft. God vergeef me. Hoe kon ik Gods liefde zo klein maken? 

Ik ben niet vrij geworden omdat ik boog voor de angst. Ik ben pas vrij geworden toen ik ging leven voor de liefde. Leven in de liefde. In de liefde van een Vader die het goede in mij zag en van me bleef houden, ondanks mijn fouten. Ondanks dat ik soms kwaad met kwaad wilde vergelden, mijn vijanden het slechtste toewenste en mezelf ten diepste niet kon vergeven en liefhebben en dat projecteerde op de mensen om me heen, die moesten voldoen aan mijn eisen. Ondanks dat ik mijn naaste voorbij liep door mijn boodschap belangrijker te vinden dan het grote gebod van de liefde. Want wie de liefde niet heeft, heeft God niet.