Sterven en opstaan

In de komende periode wil ik een aantal blogs schrijven over thema's rondom sterven.

Geen vrolijk thema. Niemand houdt ervan om veel na te denken over de dood. Toch wil ik eens schrijven over dit onderwerp, omdat ik geloof dat wie de dood niet onder ogen durft te komen, ook niet vrij durft te leven. Misschien een heftige stelling, maar het iets dat ik in het pastoraat veel tegenkom. Ik spreek elke werkdag wel met mensen over sterven, afscheid en de dood. En het werkt bevrijdend. Wie de angst voor de dood kan overwinnen, is vrij om te leven. In dit eerste blog wil ik je meenemen door de Bijbel, die veel spreekt over sterven in het leven zelf. Niet een fysieke dood, maar geestelijk sterven. En dat sterven en weer opstaan in je leven, is, volgens mij, noodzakelijk in het nadenken over het fysieke sterven.  

Graankorrel

De Bijbel spreekt veel in termen van dood zijn en weer levend worden. Eigenlijk kun je alleen voluit leven als je eerst sterft. Het klinkt paradoxaal. Paradoxen en tegenstellingen kom je steeds weer tegen in Jezus' prediking. Wie verwacht veel te krijgen, krijgt weinig. Wie verwacht aan de goede kant te staan, kan wel eens bedrogen uitkomen. Wie denkt te leven, heeft het misschien wel bij het verkeerde einde. Want vrij kunnen leven, vraagt om sterven. “Wanneer een graankorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft het een graankorrel, maar wanneer hij sterft draagt hij veel vrucht.” (Johannes 12) Jezus spreekt hier in eerste instantie over zijn eigen aankomend sterven, maar vervolgt dan met weer zo'n schijnbare tegenstelling. “Wie zijn leven liefheeft verliest het, maar wie in deze wereld zijn leven haat, behoudt het voor het eeuwige leven.” Eerst moet de plant sterven, dan valt de korrel in de aarde en daarna draagt deze een veelvoud aan vrucht. Voluit leven en vruchtdragen vraagt om eerst te sterven. Voluit leven vraagt om eerst afstand te nemen van je leven, er niet aan te hechten, los te laten. Dat klinkt tegenstrijdig. Jezus gaat ons daarin voor. Hij wil niet, lezen we in Johannes 12. Hij is bang maar geeft zich over aan de dood om vervolgens weer op te staan. We moeten dwars door die angst van de dood heen om werkelijk te kunnen leven. 

 

1 Korintiërs 15 en de zonde

Sterven aan jezelf en levend worden in Christus. Het zijn ingewikkelde thema's. Ik denk dat het thema's zijn waar je de rest van je leven mee bezig bent om te ontdekken wat ze zouden kunnen betekenen en dat ze door het leven heen ook steeds meer aan diepte en betekenis winnen. Maar wat heeft dit sterven nu te maken met het fysieke sterven? We maken een uitstapje naar 1 Korintiërs 15. Volgens 1 Korintiërs 15 heeft de dood te maken met de zonde. Nog zo'n woord waar je een levenlang voor nodig hebt om over na te denken. “Dood waar is je overwinning? Dood waar is je prikkel? De angel van de dood is de zonde. De zonde ontleent haar macht aan de wet.”

Ik leerde vroeger dat zonde “je doel missen” was. Niet doen waarvoor je bestemd was. En dat dat instond tussen jou en God. En sterven aan jezelf, betekende dat niet jij, maar Jezus op de troon van je leven zat. En dat niet meer jij, maar Hij de koers bepaalde. Je zonde werd je nu niet meer aangerekend, alhoewel de strijd tegen de zonde bleef voortduren. Langzaam maar zeker kwamen er wat meer nuances in die uitleg. Ik zal -voorzichtig- proberen woorden te geven aan hoe ik er nu tegenaan kijk. En ik ben heel benieuwd naar hoe jij dat ziet.

 

Opstaan in Liefde

Je doel missen. Laat ik daar mee beginnen. Jezus vat zo mooi dat doel van ons leven samen: liefhebben: God, je naaste en jezelf. Een drie-eenheid. Wie de ander niet liefheeft, heeft God niet. Wie zichzelf niet liefheeft, kan ook de ander niet liefhebben. Enzovoort. De drie zijn met elkaar verbonden. Net als Vader (boven), Zoon (naast) en Geest (in). Je mist God, als je niet kunt liefhebben. Je mist Hem boven je (God liefhebben), naast je (je naaste liefhebben) en in je (jezelf liefhebben). Sterven aan jezelf: voor mij betekent dat je kunnen laten vallen in die liefde van God. Je eraan over kunt geven. God boven je, naast je, in je. Zoals in Psalm 139: “U omsluit mij van achteren en van voren.” Een groot en diep geheim. 

"Jezus op de troon." Dat klinkt als een machtige koning die over ons regeert. Dat terwijl Jezus zelf steeds de onderste weg koos. Rijdend op een ezel. Dienend. Vergevend. Liefhebbend. Op de troon? Het zou niet meer mijn woordkeuze zijn voor iemand die als een knecht wilde zijn. Overgave, daar kan ik nu meer mee. Overgave aan God. Niet uit angst om iets fout te doen -“te zondigen”- maar uit liefde. Sterven aan jezelf? Sterven aan je angst, die angst die maakt dat je blijft hangen in oordeel, en daarna opstaan in Liefde.

Maar de zonde ontleent toch haar macht aan de wet? Dus moeten we ons dan niet aan de regels houden? Het is dezelfde discussie als in de tijd van Paulus werd gevoerd. Jezus gaf als samenvatting van de wet: Heb God lief boven alles en je naaste als jezelf! Liefhebben! Dat is waar het om gaat. Wat is de letter van de wet zonder de liefde? Niets! Zonde? Leven zonder die liefde. Daar valt of staat alles mee.

De aardse dood

Maar wat heeft dit alles nu te maken met de dood aan het einde van het aardse leven? Volgens 1 Korintiërs 15 alles. En volgens Jezus ook. “Wie in mij gelooft zal leven, ook wanneer hij sterft!” (Johannes 11) Het is een tekst die ik vaak lees aan het graf. Hoe moeten we dat dan voorstellen? Ook Paulus is er vaag over: een aards lichaam, een geestelijk lichaam. En wat betekent dat dan: “In mij geloven”? Het zondaarsgebed bidden? Zijn we dan behouden? Ik ga niet pretenderen alle antwoorden hierop te hebben en ik ben nog lang niet uitgedacht over dit thema, maar wil wat van mijn gedachten delen ter overdenking. 

 

Liefde groter dan het leven

Ik geloof dat wie heeft leren sterven in het leven, opnieuw geboren wordt vanuit de Liefde, ook geen angst hoeft te kennen voor de fysieke dood, omdat diegene zich over kan geven aan de Liefde. Waar de liefde is, daar is God. Wie geleerd heeft dat het leven geen wedstrijd is in levensheiliging, wie geleerd heeft te leven zonder overal een meetlat langs te leggen -langs de ander en langs zichzelf- maar heeft geleerd de liefde als “meetlat” te gebruiken, heeft leren leven zonder angst, zonder oordeel over de ander en over zichzelf. Wie oordeelt, zal zelf geoordeeld worden, zal altijd leven met angst voor een oordeel. Wie liefheeft, zal God ontmoeten. Boven zich, naast zich en in zich. Wie liefheeft, zal leven zonder angst voor een oordeel, omdat liefde de angst uitdrijft. Wie sterft zal leven, ook al is hij gestorven. Leven in die Liefde. Leven vanuit genade. Want alzo lief heeft God de wereld..... Zijn zoon kwam niet om te oordelen, maar om te redden. (Johannes 3) Liefde groter dan het leven. Hoe meer we ons kunnen overgeven aan de Liefde, hoe minder we hoeven te leven vanuit angst. Ook het fysieke sterven is dan een moment van overgave aan de Liefde.

Inmiddels heb ik heel wat mensen mogen begeleiden in de laatste maanden, weken, dagen van hun leven. Sommigen met grote onrust voor het sterven, bang voor een oordeel. Sommigen in volkomen overgave, vertrouwend op Gods goedheid en genade. Ik geloof in dat grote geheim van de Liefde. In sterven en opstaan. Jezus ging ons voor in dat geheim. Volmaakte liefde drijft angst uit.

 

Vragen ter overdenking:

-Hoe zou jij het woord “zonde” uitleggen?

-Wat betekenen Jezus' sterven en opstanding voor je? 

-Wat betekenen "sterven en weer opstaan" (in geestelijke zin) voor jou?

-Heb je angst voor het sterven, waarom?

-Wat zou die angst kunnen verminderen of wegnemen?